Γράφει η συντάκτρια Μαριορή Γρηγορίου

Στο βυζαντινό Κάστρο των Ιωαννίνων, στο νοτιοανατολικό άκρο της πόλης, λειτουργεί από το 2016 ένας μοναδικός για τα ελληνικά δεδομένα μουσειακός χώρος. Πρόκειται για το Μουσείο Αργυροτεχνίας Ιωαννίνων, το οποίο ιδρύθηκε από το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) και αποτελεί το ένατο, και νεώτερο στη σειρά, μουσείο του Δικτύου Θεματικών Τεχνολογικών Μουσείων του ΠΙΟΠ. Σκοπός του Δικτύου είναι η καταγραφή και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας, μέσω της ίδρυσης θεματικών τεχνολογικών μουσείων στην ελληνική περιφέρεια, στα οποία προβάλλεται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της παραγωγής στην κάθε περιοχή.

Το Μουσείο Αργυροτεχνίας Ιωαννίνων στεγάζεται σε έναν ιδιαίτερα εμβληματικό χώρο, στον δυτικό προμαχώνα της ακρόπολης του κάστρου (Ιτς Καλέ), και αποτελείται από δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο αναπτύσσεται το βασικό μέρος της έκθεσης που αναφέρεται στην ιστορία και την τεχνολογία της αργυροτεχνίας στην Ήπειρο. Μέσα από ένα πλούσιο εποπτικό υλικό, αποτελούμενο από κείμενα, σχέδια, μακέτες, φωτογραφίες, οπτικοακουστικές και πολυμεσικές εφαρμογές, παρουσιάζονται οι παραδοσιακές τεχνικές μορφοποίησης και διακόσμησης των αργυρών αντικειμένων. Στο δεύτερο επίπεδο φιλοξενείται η συλλογή έργων ηπειρώτικης αργυροχρυσοχοΐας, από το 18ο έως τον 20ό αιώνα, ενώ υπάρχουν αναφορές και στη σύγχρονη αργυροτεχνία, με δείγματα από τη δουλειά αργυροχόων που δραστηριοποιούνται σήμερα στην ευρύτερη περιοχή.

Μπαίνοντας ο επισκέπτης στο μουσείο, θα ταξιδέψει στον χρόνο και θα βιώσει με όλες του τις αισθήσεις τη διαδρομή της ηπειρώτικης αργυροχοΐας, από τη γέννησή της μέχρι και σήμερα. Ο ήχος ενός σφυριού που χτυπά επαναλαμβανόμενα ένα αργυρό αντικείμενο, το βίντεο που ξεκινάει να αφηγείται την εξέλιξη της τέχνης αυτής στον χρόνο, η αίσθηση της υγρασίας στον χώρο, η επαφή με τα αντικείμενα μέσω διαδραστικών παιχνιδιών γνώσης, όλα δημιουργούν μία μοναδική αίσθηση, λειτουργώντας για τον επισκέπτη ως μία «μηχανή του χρόνου».

Διασχίζοντας τον ατμοσφαιρικό χώρο του μουσείου, με τα επιβλητικά φωτισμένα εκθέματα να «ίπτανται» στην οροφή, μέσα στις γυάλινες προθήκες τους, μπορεί κάποιος να μάθει για τους σημαντικούς ντόπιους τεχνίτες που επηρέασαν την πορεία της αργυροτεχνίας, όπως τον Σωτήρη Βούλγαρη, ιδρυτή του διάσημου οίκου Bulgari, τον Δημήτριο Κρέμο, τον Γεράσιμο Ιωαννίδη, τους αδελφούς Νέσση κ.ά., και να γνωρίσει παραδοσιακές τεχνικές μορφοποίησης και διακόσμησης αργυρών αντικειμένων, όπως η σφυρηλάτηση, η χύτευση, η συρματερή, το σαβάτι και το ανάγλυφο.

Μέσα από τη σπουδαία συλλογή όπλων, που περιλαμβάνει από ασημένιες πιστόλες μέχρι γιαταγάνια, τη σπάνια συλλογή κοσμημάτων με πόρπες, σκουλαρίκια, χαρχάλια και κιουστέκια, τα εκκλησιαστικά είδη, όπως την πολυτελή αρχιερατική μίτρα του 1636, αφιέρωμα των χριστιανών της πόλης των Ιωαννίνων στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, και τον μνημειακό πολυέλαιο του 1752, έργο των αδερφών Σουγδουρή, τα εβραϊκά αντικείμενα θρησκευτικής τέχνης, τα ασημικά των αρχοντικών οικογενειών και πολλά ακόμη κομψοτεχνήματα, ξεδιπλώνεται το αφήγημα του Μουσείου Αργυροτεχνίας. Ένα αφήγημα το οποίο προβάλλει την ιστορία της τέχνης αυτής στην Ήπειρο από την προβιομηχανική περίοδο έως τον 20ο αι., συνδέοντάς την με τα κοινωνικά χαρακτηριστικά της εποχής στην οποία αναπτύχθηκε και άκμασε.

Καθώς η τέχνη της αργυροχοΐας αποτελεί ειδοποιό στοιχείο της πολιτισμικής ταυτότητας και της παραγωγικής ιστορίας της Ηπείρου και υπήρξε πηγή πλούτου για την περιοχή, το μουσείο φιλοδοξεί, όπως αναφέρεται στην εισαγωγή της έκδοσης του συλλογικού τόμου «Η αργυροτεχνία στην Ήπειρο» του ΠΙΟΠ, «να συμβάλει στη διάσωση της παραδοσιακής τεχνογνωσίας, αλλά και να δώσει τα απαραίτητα εναύσματα για τόνωση του ερευνητικού ενδιαφέροντος και προσέγγιση των σύγχρονων εφαρμογών της».

Παράλληλα, το Μουσείο Αργυροτεχνίας πραγματοποιεί και εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολεία και οικογένειες, που περιλαμβάνουν διαδραστικά ψηφιακά παιχνίδια και δραστηριότητες με τη χρήση εργαλείων αργυροτεχνίας, προκειμένου οι συμμετέχοντες να αναπτύξουν μία βιωματική σχέση με τις διαδικασίες και τους μηχανισμούς του τεχνικού πολιτισμού. Επίσης, το μουσείο συμμετέχει σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα με σκοπό την αξιοποίηση της τεχνογνωσίας του εξειδικευμένου προσωπικού του, την προώθηση της έρευνας σε θέματα εφαρμογών της ψηφιακής τεχνολογίας στον τομέα του πολιτισμού και την ενίσχυση του πολιτιστικού τουρισμού.

Τέλος, αν όχι για όλους τους παραπάνω λόγους, αξίζει ίσως κάποιος να επισκεφθεί το Μουσείο Αργυροτεχνίας για να διαπιστώσει ιδίοις όμμασιν κατά πόσο ισχύει η λαϊκή ρήση: «Τα Γιάννενα πρώτα στα άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα»!.

Πηγή
https://www.piop.gr/el/diktuo-mouseiwn/Mouseio-Argyrotexnias/to-mouseio.aspx